Mediation is vrijwillig, maar niet vrijblijvend. Partijen moeten de wil en de commitment hebben om er samen uit te komen. Wanneer wil je er samen uitkomen? Dat is doorgaans als beide partijen een of meerdere belangen hebben. Mocht er geen enkel belang zijn voor een van beiden, dan kun je alleen nog een beroep doen op iemands morele kompas, begrip of fatsoen.
Nou is het zo dat rechters op zitting regelmatig zeggen: “Ga de gang maar op en kom er maar samen uit.” Een beetje verbouwereerd gaan partijen dan de gang op en proberen alsnog afspraken te maken. Voelt een partij op zo’n moment dat er recht gedaan wordt? Dat hij gehoord wordt? Ik denk het niet. Ik haal dan ook weer mijn eerste zin aan: mediation is vrijwillig. Voordat partijen naar de rechter stappen, hebben zij doorgaans al een heel traject aan pogingen achter de rug. Pogingen om “er samen uit te komen.” Die pogingen bleken vruchteloos, waarna een gang naar de rechter volgt. Voor de rechtzoekende voelt het onrechtvaardig als hij dan de gang op gestuurd wordt om er uit te komen, want de ander heeft überhaupt nooit de intentie gehad om eruit te komen, anders was de rechtsgang niet nodig geweest. Op zo’n moment heb je een rechter nodig die een rechtvaardig oordeel velt, want anders wordt het het recht van de sterkste. De rechtzoekende voelt zich onder druk gezet, maar zal zich nooit gehoord voelen en is dat nou niet de kern van het vak mediator?
